Tra cứu hành chínhTrong khuôn khổ Tuần lễ Số Quốc tế Việt Nam 2025, các chuyên gia trong và ngoài nước cùng thảo luận về chiến lược phát triển nguồn nhân lực số – yếu tố được xem là “nút thắt” nhưng cũng là “chìa khóa” cho doanh nghiệp Việt Nam trên hành trình chuyển đổi số.
Bức tranh toàn cảnh: Nguồn nhân lực – mắt xích trung tâm trong chuyển đổi số
Tại Diễn đàn Quốc tế “Phát triển nguồn nhân lực số cho kỷ nguyên mới”, các chuyên gia Việt Nam và thế giới thống nhất nhận định: chuyển đổi số không thể thành công nếu thiếu nguồn nhân lực số chất lượng cao.
Bộ Khoa học và Công nghệ cho biết, diễn đàn là sự kiện quan trọng trong chuỗi hoạt động của Tuần lễ Số Quốc tế Việt Nam 2025, nhằm thúc đẩy hợp tác quốc tế, đổi mới sáng tạo và phát triển nhân lực trong các lĩnh vực như trí tuệ nhân tạo (AI), bán dẫn, an ninh mạng và kỹ năng số.
Ông Nguyễn Hoàng Giang, Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ, nhấn mạnh:
“Phát triển nguồn nhân lực số là yếu tố then chốt giúp Việt Nam tăng năng suất lao động, đổi mới mô hình tăng trưởng và nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia trong kỷ nguyên 4.0.”
Những phát biểu này cho thấy Việt Nam đang bước vào giai đoạn chuyển mình mạnh mẽ, nơi con người – chứ không chỉ là công nghệ – trở thành trung tâm của mọi nỗ lực chuyển đổi số.
Thách thức kép: Thiếu hụt nhân lực và khoảng cách kỹ năng
Theo báo cáo từ các tổ chức quốc tế, Việt Nam đang đối mặt với tình trạng thiếu hụt nghiêm trọng nhân lực công nghệ thông tin và kỹ năng số. Nhiều doanh nghiệp trong nước phải cạnh tranh gay gắt để giữ chân nhân sự giỏi, đặc biệt trong các ngành mới nổi như AI, dữ liệu lớn, điện toán đám mây hay thiết kế chip bán dẫn.
Bà Park Ji-eun, chuyên gia từ Viện Đào tạo Khoa học – Công nghệ Hàn Quốc, nhận định:
“Việt Nam đang có tiềm năng lớn để phát triển nhân lực số, nhưng cần gắn chặt hơn nữa giữa doanh nghiệp, trường đại học và cơ quan quản lý. Nếu không, khoảng cách giữa đào tạo và nhu cầu thực tế sẽ tiếp tục nới rộng.”
Thực tế tại Việt Nam cho thấy điều này đang diễn ra rõ rệt. Trong khi các doanh nghiệp công nghệ liên tục mở rộng quy mô, các cơ sở đào tạo vẫn loay hoay cập nhật chương trình học. Hệ quả là nhiều sinh viên tốt nghiệp chưa đáp ứng được yêu cầu công việc, buộc doanh nghiệp phải tự tổ chức đào tạo lại, gây tốn kém thời gian và chi phí.
Cơ hội mới từ hợp tác quốc tế và chiến lược nhân lực số quốc gia
Không chỉ bàn về khó khăn, diễn đàn cũng mở ra nhiều hướng đi tích cực. Đại diện Bộ Khoa học và Công nghệ cho biết Việt Nam đang tích cực xây dựng chiến lược phát triển nhân lực số giai đoạn 2025–2035, trong đó tập trung vào hợp tác quốc tế và ứng dụng công nghệ trong đào tạo.
Một trong những điểm đáng chú ý là hợp tác Việt Nam – Hàn Quốc trong lĩnh vực đào tạo nhân lực bán dẫn và AI. Đây được xem là cơ hội lớn giúp Việt Nam rút ngắn khoảng cách với các quốc gia đi trước.
TS. Nguyễn Thành Nam, Phó Chủ tịch Hội đồng Đại học FPT, chia sẻ tại diễn đàn:
“Thay vì chỉ đào tạo kỹ năng kỹ thuật, cần chú trọng phát triển tư duy số – tức khả năng thích ứng, học hỏi và sáng tạo trong môi trường công nghệ thay đổi liên tục. Doanh nghiệp cần coi đào tạo liên tục là chiến lược chứ không phải chi phí.”
Các chuyên gia cũng cho rằng, mô hình “3 nhà” – Nhà nước, Nhà trường và Nhà doanh nghiệp sẽ là trụ cột giúp phát triển nhân lực số bền vững.
-
Nhà nước đóng vai trò định hướng, tạo khung chính sách và môi trường pháp lý thuận lợi.
-
Nhà trường cung cấp nền tảng kiến thức và kỹ năng cơ bản.
-
Doanh nghiệp trở thành nơi thực hành, phát triển và ứng dụng công nghệ thực tế.
Doanh nghiệp Việt: Cần chuyển từ “thuê ngoài công nghệ” sang “xây dựng con người số”
Trong nhiều năm qua, phần lớn doanh nghiệp Việt Nam – đặc biệt là nhóm SMEs – vẫn xem chuyển đổi số như việc mua phần mềm hoặc thuê dịch vụ bên ngoài. Cách tiếp cận này chỉ mang tính tạm thời, giúp giải quyết bài toán ngắn hạn nhưng không tạo ra năng lực cạnh tranh dài hạn.
Theo chuyên gia Trần Đức Huy, Giám đốc Chuyển đổi số của một tập đoàn viễn thông lớn:
“Một doanh nghiệp có thể mua công nghệ, nhưng không thể mua được tư duy số. Chỉ khi đội ngũ nhân sự hiểu và làm chủ công nghệ, chuyển đổi số mới thực sự bền vững.”
Do đó, các doanh nghiệp cần chủ động đầu tư vào con người, song song với đầu tư hạ tầng và phần mềm.
Một số giải pháp thực tế được các chuyên gia khuyến nghị gồm:
-
Đào tạo nội bộ theo mô hình học qua dự án (learning by doing).
-
Xây dựng khung năng lực số cho từng vị trí công việc, giúp nhân sự hiểu rõ kỹ năng cần đạt.
-
Khuyến khích văn hóa học tập suốt đời, tạo điều kiện cho nhân viên tham gia các khóa học trực tuyến, chứng chỉ quốc tế.
-
Tạo môi trường làm việc linh hoạt, khuyến khích sáng kiến và thử nghiệm công nghệ mới.
Theo khảo sát của Viện Chiến lược Thông tin và Truyền thông (MIC, 2024), 80% doanh nghiệp Việt Nam cho biết họ đang gặp khó khăn trong việc tìm kiếm nhân sự đáp ứng yêu cầu chuyển đổi số. Tuy nhiên, những doanh nghiệp đầu tư mạnh vào đào tạo nội bộ lại đạt hiệu quả cao hơn 1,5–2 lần trong năng suất lao động so với nhóm còn lại.
AI, bán dẫn và kỹ năng số – Những mũi nhọn cần tập trung
Tại diễn đàn, nhiều chuyên gia quốc tế nhận định AI, bán dẫn và kỹ năng số cơ bản là ba trụ cột quan trọng nhất trong phát triển nhân lực số giai đoạn tới.
1. Trí tuệ nhân tạo (AI)
AI không còn là xu hướng, mà là công cụ cạnh tranh bắt buộc. Doanh nghiệp cần nhân sự có khả năng hiểu, triển khai và vận hành hệ thống AI để tối ưu hóa quy trình, phân tích dữ liệu và cá nhân hóa trải nghiệm khách hàng.
2. Bán dẫn (Semiconductor)
Với làn sóng đầu tư toàn cầu vào ngành bán dẫn, Việt Nam được xem là điểm đến tiềm năng. Tuy nhiên, lực lượng kỹ sư thiết kế chip, kỹ thuật vi mạch vẫn còn hạn chế. Việc hợp tác đào tạo quốc tế, đặc biệt với Hàn Quốc, Nhật Bản và Mỹ, sẽ giúp Việt Nam từng bước hình thành hệ sinh thái nhân lực bán dẫn.
3. Kỹ năng số phổ thông (Digital Literacy)
Không chỉ kỹ sư hay chuyên viên IT, mọi nhân viên – từ kế toán, marketing đến vận hành – đều cần trang bị kỹ năng số cơ bản: sử dụng dữ liệu, công cụ tự động hóa, bảo mật thông tin và giao tiếp số. Đây là nền tảng giúp tổ chức vận hành linh hoạt trong môi trường số hóa toàn diện.
Từ chiến lược quốc gia đến hành động doanh nghiệp
Tại Tuần lễ Số Quốc tế 2025, Bộ KH&CN khẳng định mục tiêu: xây dựng chiến lược quốc gia phát triển nguồn nhân lực số đến năm 2035, với các hướng ưu tiên:
-
Đẩy mạnh đào tạo kỹ năng số cơ bản cho lực lượng lao động;
-
Phát triển nhân lực công nghệ cao trong các lĩnh vực trọng điểm (AI, bán dẫn, điện toán lượng tử);
-
Khuyến khích doanh nghiệp tham gia vào hệ sinh thái đào tạo – đổi mới sáng tạo.
Đây cũng là cơ hội để doanh nghiệp Việt gắn chiến lược nhân sự với chiến lược quốc gia, tận dụng chính sách hỗ trợ và các quỹ hợp tác quốc tế.
“Nếu chúng ta chậm, cơ hội sẽ trôi qua. Nhân lực số không chỉ giúp doanh nghiệp sống sót, mà còn là yếu tố tạo lợi thế cạnh tranh bền vững,”
ông Nguyễn Đức Kiên – chuyên gia kinh tế – nhấn mạnh.
Giải pháp cho doanh nghiệp Việt
Để không bỏ lỡ làn sóng nhân lực số, doanh nghiệp cần bắt đầu ngay từ những bước cơ bản nhưng bền vững:
-
Đánh giá hiện trạng nhân lực số: xác định năng lực, kỹ năng và khoảng trống cần bù đắp.
-
Xây dựng lộ trình đào tạo – tái đào tạo: chia nhỏ theo cấp độ kỹ năng (cơ bản, chuyên sâu, lãnh đạo số).
-
Tạo môi trường học tập số hóa: khuyến khích nhân viên tham gia các khóa e-learning, thử nghiệm công nghệ mới.
-
Hợp tác với trường đại học và viện nghiên cứu: đặt hàng chương trình đào tạo hoặc tham gia mentoring sinh viên.
-
Đo lường và đánh giá định kỳ: thiết lập KPI cho phát triển kỹ năng số, năng suất làm việc và mức độ ứng dụng công nghệ.
Hợp tác quốc tế – hướng đi tất yếu
Một điểm đáng chú ý là Việt Nam đang mở rộng hợp tác nhân lực số với nhiều quốc gia và tổ chức lớn.
Trong khuôn khổ sự kiện, nhiều biên bản ghi nhớ đã được ký kết giữa các viện, trường Việt Nam với đối tác Hàn Quốc, Singapore, Nhật Bản và Liên minh Châu Âu, nhằm đào tạo chuyên sâu nhân lực bán dẫn và trí tuệ nhân tạo.
Theo ông Lee Jun-Ho – Giám đốc Viện Công nghệ Seoul:
“Việt Nam đang có tiềm năng lớn về nhân lực trẻ. Nếu đầu tư đúng cách vào đào tạo và hợp tác, Việt Nam hoàn toàn có thể trở thành trung tâm nhân lực số của Đông Nam Á trong 10 năm tới.”
Chuyển đổi số đã, đang và sẽ tiếp tục định hình mọi ngành nghề. Nhưng công nghệ chỉ là công cụ; con người mới là yếu tố quyết định doanh nghiệp có đi đến đích hay không.
Phát triển nguồn nhân lực số không chỉ giúp doanh nghiệp thích ứng với thay đổi, mà còn mở ra cánh cửa cho sáng tạo, hiệu quả và tăng trưởng bền vững.
Trong bối cảnh thế giới đang chạy đua AI và bán dẫn, doanh nghiệp Việt nếu biết “đặt cược” vào nhân lực số hôm nay – sẽ là người dẫn đầu thị trường ngày mai.
Gia Khiêm
